ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် သိုးသားကို ထုတ်လုပ်နိုင်ငံရှိစားသုံးသူ များက အဓိကစားသုံးလျက် ရှိပြီး၊ ပိုလျှံသည့် အနည်းငယ်ကိုသာ တင်ပို့ကြလျက်ရှိရာ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်ကပျမ်းမျှအားဖြင့် ကမ္ဘာ့ထုတ်လုပ်မှု၏ ၁၀% အောက်ကိုသာ တင်ပို့လျက်ရှိကြပါသည်။ ကမ္ဘာ့သိုးသား တင်ပို့မှုများ အနက်ဩစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန်နိုင်ငံတို့၏ သိုးသားတင်ပို့မှုမှာ ၇၀% ကျော်ခန့်ရှိပါသည်။ ကမ္ဘာ့ သိုးသားထုတ်လုပ်မှုမှာ တိုးတက်နေပြီး၊ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ သိုးကဏ္ဍမှာ သိသာစွာ တိုးတက်လျက် ရှိပါသည်။

ဩစတြေးလျနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့သိုးသားထုတ်လုပ်မှု စုစုပေါင်း၏ ၅ % ကို ထုတ်လုပ်လျက် ရှိပြီး၊ ၎င်းမှာတင်ပို့မှု စုစုပေါင်း၏ ၃၆ % ခန့်ရှိရာ ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်အတွက် အကြီးဆုံးသော တင် သွင်းသူလည်း ဖြစ်ပါသည်။ အာရှနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များစွာက တည်းက ကမ္ဘာ့အဓိကတင်သွင်းသည့် ဒေသများဖြစ်ပြီး၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အဓိက ဈေးကွက် များလည်း ဖြစ်ပါသည်။ ကာတာနိုင်ငံက သိုးအကောင်လိုက်ရေခဲရိုက်များ (Chilled Carcass) ကို လေကြောင်းဖြင့် တင်သွင်းလျက်ရှိပြီး၊ တရုတ်နိုင်ငံသို့ အေးခဲရင်ပုံသားနှင့် အသားချပ်များကို အများ ဆုံးတင်သွင်းပါသည်။ ကမ္ဘာ့သိုးသားထုတ်လုပ်လျက်ရှိသော အဓိကနိုင်ငံများ အလိုက်သိုးသား ထုတ်လုပ်မှု ရာခိုင်နှုန်းများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်-

ကမ္ဘာ့သိုးသားထုတ်လုပ်မှုဝေစု

သိုးနှင့် သိုးငယ်အုပ်အရွယ်အစား (Sheep & Lamb Herd Size)

ဩစတြေးလျနိုင်ငံတွင် မိုးခေါင်မှုကြောင့် သိုးအုပ်အရွယ်အစားမှာ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွင်း ကျဆင်းခဲ့ပြီး၊ ၁၉၀၄ ခုနှစ်မှ စတင်၍ အနိမ့်ဆုံးအဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပါသည်။ ဗစ်တိုးရီးယား ပြည် နယ်တစ်ခုတည်းသာ သိုးအုပ်အရွယ်အစား ၉ % တိုးတက်ခဲ့ပါသည်။ ၃၀-၆-၂၀၂၀ ရက်နေ့တွင် သိုးနှင့် သိုးငယ်ကောင်ရေ ၆၄ သန်းရှိပြီး၊ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက (- ၃%) ကျဆင်း ခဲ့ပါသည်။ တစ်နှစ် အောက်ငယ်သော သိုးငယ်အရေအတွက်မှာ သန်း၂၀ ရှိရာ ၂၀၁၉ နှင့် နှိုင်းယှဉ် ပါက (၅%) တိုးတက်ခဲ့ပါသည်။ သားပေါက်သိုးမမှာ အရေအတွက် သန်း ၃၅ ဖြင့် (- ၅%)နှင့် အခြား သိုးအမျိုးအစား မှာကောင်ရေ ၈ သန်း (-၉ %) အသီးသီး ကျဆင်းခဲ့သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

သိုးနှင့် သိုးငယ်အုပ် အရွယ်အစား

သိုးသား အရည်အသွေးနှင့် လုံခြုံစိတ်ချရမှု

ဩစတြေးလျသိုးသား၏ အရည်အသွေးနှင့် လုံခြုံစိတ်ချရမှုတို့ကို အမျိုးမျိုးသော ခြေရာခံ စနစ်များမှတစ်ဆင့် အာမခံချက်ပေးနိုင်ခြင်းက ဩစတြေးလျသိုးသား၏ ကမ္ဘာ့အဆင့် ယှဉ်ပြိုင် နိုင်စွမ်းကို တိုးမြှင့်စေပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် အောက်ဖော်ပြပါ စနစ် (၃) မျိုးကို အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်-

(က)   အမျိုးသားမွေးမြူရေး မှတ်ပုံတင်စနစ် (National Livestock Identification System-NLIS)

(ခ)     မွေးမြူရေးထုတ်လုပ်မှု အာမခံစနစ် (Livestock Production Assurance -LPA)

(ဂ)     ရောင်းချသူကြေညာချက် (National Vendor Declaration -NVD) တို့ ဖြစ်ကြပါသည်။

အဆိုပါ စနစ်များမှ တစ်ဆင့် ဩစတြေးလျသိုးသား၏ အနာရောဂါကင်းစင်မှု အခြေ အနေကို ကာကွယ်နိုင်ပြီး၊  သန့်ရှင်းမှု၊ သဘာဝအတိုင်း ထုတ်လုပ်နိုင်မှုနှင့် အရည်အသွေးပြည့်ဝ မှုတို့ကြောင့် ဩစတြေးလျ၏ ပုံရိပ်ကို များစွာတိုးတက်စေပါသည်။

ကမ္ဘာ့သိုးသားဈေးကွက်

ကမ္ဘာ့သိုးသားဈေးကွက်တွင် အဓိကနိုင်ငံ (၃) နိုင်ငံမှာ တရုတ်၊ ဩစတြေးလျနှင့် နယူး ဇီလန်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြပြီး၊ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး သိုးသား ထုတ်လုပ်သူ၊ စားသုံးနှင့် တင်သွင်းသူဖြစ်ပါသည်။ ဩစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန်နိုင်ငံမှာ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း သိုးသား တင်ပို့ သည့် နိုင်ငံများဖြစ်ကြပါသည်။  သိုးသားတင်ပို့မှုအတွက် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အဓိက ပြိုင်ဖက် မှာ နယူးဇီလန်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါသည်။

သို့သော်ဩစတြေးလျသိုးသားမှာ အမေရိကန်နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသတို့တွင် အဓိက နေရာရယူထားပြီး၊နယူးဇီလန်အဓိက ဈေးကွက်ရရှိထားသည့် တရုတ်နှင့် အီးယူတို့တွင်လည်း ခိုင် မာသောဈေးကွက်ဖြင့် ရပ်တည်လျက်ရှိပါသည်။ နယူးဇီလန်နိုင်ငံသည် သိုးသားအဓိကထား ထုတ် လုပ်ပြီး၊ ပြည်တွင်းဈေးကွက် အရွယ်အစားသေးသဖြင့် ဩစတြေးလျနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက တင်ပို့မှုများ ပြားသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ သို့သော်လည်း ရောထွေးလျက်ရှိသည့်ဈေးကွက်နှင့် သယ်ယူပို့ ဆောင်ရေး ချိတ်ဆက်မှုများကြောင့် ဩစတြေးလျရေခဲရိုက်သိုးသားမှာ နယူးဇီလန်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ က ပိုမိုတင်ပို့နိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။

အမေရိကန်သည် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ အဓိက သိုးသားတင်သွင်းနိုင်ငံဖြစ်ပြီး၊ တင်ပို့မှု စုစုပေါင်း၏ ၇၉ % မှာ အမေရိကန်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံက အဓိက အားဖြင့် ရေခဲရိုက် သိုးသားတင်သွင်းပြီး၊ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် တန်ချိန် ၃၅,၀၀၀ အထိ တိုးမြှင့်တင် ပို့နိုင်ခဲ့ရာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၂၃ % ခန့်တိုးမြှင့်တင်ပို့နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် တွင် တရုတ်နိုင်ငံသည် အဓိကဝယ်လက်အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာပြီး၊ ဩစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန် နိုင်ငံတို့က ဈေးကွက်ချဲ့ထွင်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ဩစတြေးလျနိုင်ငံက တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပို့ကုန်ချဲ့ထွင် တင်ပို့မှုကြောင့် အခြားအဓိကဈေးကွက်များဖြစ်သည့် အမေရိကန်နှင့် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ များသို့ တင်ပို့မှုပမာဏကျဆင်းသွားခဲ့ရပါသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ကမ္ဘာနှင့်အဝှမ်းတွင် သိုးသား စားသုံးမှု မြင့်တက်လာသည့်အတွက် ဝယ်လိုအားမှာ မြင့်တက်လာခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ရေရှည်တွင် အထူးသဖြင့် အာရှ၊ အရှေ့ အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်အာဖရိက ဈေးကွက်မှာ ဩစတြေးလျ သိုးသား ဝယ်လိုအား ပိုမိုမြင့်တက် လာနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါသည်။

ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ သိုးသားတင်ပို့မှု

၂၀၁၉-၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ သိုးသားတင်ပို့မှုမှာ အေဒေါ်လာ ၄.၁ ဘီလီယံခန့်ရောက်ရှိခဲ့ရာ ပြီးခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါကနှစ်ဆတိုးတက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ သိုးသားတင်ပို့မှု ပမာဏမှာ တန်ချိန် ၄၃၁,၀၀၀ တန် ဖြစ်ပြီး၊ တန်ဖိုးအားဖြင့် အေဒေါ်လာ ၄.၀၆ ဘီလီယံဖြစ်ပါသည်။ တင်ပို့မှုပမာဏများတွင် ရေခဲရိုက်သိုးသား ၂၃ % ၊ အေးခဲသိုးသား ၃၈ %၊ ရေခဲရိုက်ဆိတ်သား ၁ % နှင့် အေးခဲ ဆိတ်သားမှာ ၃၈ % အသီးသီး ဖြစ်ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။ တင်ပို့မှုတန်ဖိုး အေဒေါ်လာ ၄.၀၆ ဘီလီယံအနက် ရေခဲရိုက်သိုးသား ၃၂ % ၊ အေးခဲသိုးသား ၃၄ %၊ ရေခဲရိုက်ဆိတ်သား ၁ % နှင့် အေးခဲ ဆိတ်သားမှာ ၃၃ % အသီးသီးဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

ဩစတြေးလျနိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံရှိ အစားအစာဝန်ဆောင်မှုပိုင်းအတွက် ရင်ပုံသားနှင့် အချပ်များကို အဓိကတင်ပို့လျက်ရှိပြီး၊ တရုတ်နိုင်ငံက ဟော့ပေါ့တွင်ထည့်သွင်းစားသုံးသည့် အလိပ် များထုတ်လုပ်ရန်အတွက် လည်ပင်းဖြတ်ပြီးအကောင်လိုက်များကိုလည်း တင်သွင်းပါသည်။ ဩစ တြေးလျသည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း (၅၀) ကတည်းကပင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် မြောက်အာဖရိ က ဈေးကွက်အတွက် အဓိကတင်သွင်းသူအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိပါသည်။ ၄င်းဒေသများရှိ စားသုံး သူများမှာ ဩစတြေးလျသိုးသား၏ အရည်အသွေးမြင့်မားမှု၊ အရသာကောင်းမွန်မှုနှင့် ကျန်းမာရေး အထောက်အကူပြုမှုတို့ကြောင့် များစွာနှစ်ခြိုက်လျက်ရှိပါသည်။

ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်ဝင်အခွင့်အလမ်းများ

အာရှ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် အာဖရိကတွင် သိုးသားစားသုံးမှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာပြီး၊ အလယ်အလတ်နှင့်အထက် ဝင်ငွေရှိသူများက အရည်အသွေးမြင့် အသားများကို ပိုမိုသုံးစွဲလာ သည့်အတွက်သိုးသားဝယ်လိုအားမှာမြင့်တက်လာနိုင်ပါသည်။ အာဖရိကန်ဝက်တုပ်ကွေးကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အသားတင်သွင်းမှုများအနက် သိုးသားတင်သွင်းက ပိုမိုမြင့်တက်လာခြင်းမှာ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ သိုးသားဝယ်လိုအားကို မြှင့်တင်နိုင်သည့် အနေအထားဖြစ်ပါသည်။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံများတွင် အစားအစာဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများရေပန်းစာလာခြင်းက သိုးသားစားသုံးမှုကို မြင့်တက်လာစေပါသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာ့သိုးသားဈေးကွက်တွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံအတွက် ပြိုင် ဖက်မှာနယူးဇီလန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းသာရှိနေပြီး၊ ၄င်း၏ သိုးသားထောက်ပံ့မှု ကျဆင်းခြင်းနှင့် အတူ တင်ပို့မှုပါ ကျဆင်းနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် နယူးဇီလန်နိုင်ငံ ၏ သိုးသားတင်ပို့မှုမှာ ၆.၅ %ခန့်ကျဆင်းနိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပါသည်။

စိန်ခေါ်မှုများ

၂၀၁၈-၂၀၁၉ ခုနှစ်များတွင် ဩစတြေးလျနိုင်ငံတစ်ဝှမ်း မိုးခေါင်ရေရှားမှုများကြောင့် သိုးအုပ် အရွယ်အစားကျဆင်းခဲ့ရသည့်အတွက် လာမည့်နှစ်များအတွင်း ဩစတြေးလျနိုင်ငံ၏ သိုး သားထုတ်လုပ်မှုမှာ ကျဆင်းမှုများ ရှိနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။ ထို့အပြင် COVID-19 ကြောင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍများတွင် အတားအဆီးများဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် တင်ပို့မှုများ အတွက် စိန်ခေါ်မှုများရှိနေပါသည်။ အလားတူ ကူးစက်ရောဂါကြောင့် အစားအစာ ထောက်ပံ့မှု ကွင်းဆက်အပေါ် သက်ရောက်မှုများကလည်း ဩစတြေးလျ သိုးသားတင်ပို့မှုကို ရိုက်ခတ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ပရိုတင်းဓါတ်ပါဝင်သည့် ကြက်သားနှင့် ဝက်သားတို့နှင့်ယှဉ်ပါက သိုးသားဈေး နှုန်းက မြင့်မားသည့်အတွက် စားသုံးသူတိုးတက်မှုနှုန်းအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည် ကိုတွေ့ရှိရ ပါသည်။ စားသုံးသူများကလည်း အခြားအစားထိုး ပရိုတင်းဓါတ်ပါဝင်သည့် အသားများ ကိုပြောင်း လဲစားသုံးနိုင်သဖြင့် သိုးသားတင်ပို့မှုအတွက် စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ပင် ဖြစ်ပါသည်။ လာမည့်နှစ်များ အတွင်းတရုတ်နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းသိုသားထုတ်လုပ်မှု မြင့်တက်လာနိုင်ရာ တင်သွင်းမှုတွင် ကျဆင်း သွားနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်တင်ပြအပ်ပါသည်။

 ရှင်စောသု၊ စီးပွားရေးသံမှူး

ကင်ဘာရာ

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ   ၂   ရက်